Thrillers

In Contact Zutphen-Warnsveld d.d. 8 juni 2022 plaatst Stichting Zutphen Literair onderstaande tekst.

Thrillers

Juni is traditioneel de maand waarin thrillers, detectives en misdaadromans in de spotlights staan, en dit jaar is dat niet anders. Vrij Nederland brengt (al voor de 43^ste keer) de jaarlijkse VN Detective en Thrillergids uit. Boekenwebsite Hebban.nl organiseert voor de negende keer de Nederlandse Thriller Tiendaagse en tijdens deze tiendaagse vindt – in samenwerking met de Stichting Gouden Strop op 9 juni in Utrecht een nieuwe editie van ‘De Avond van het Spannende Boek’ plaats. Waarop de belangrijkste Nederlandse thrillerprijzen, waaronder de Hebban Thrillerprijs en de Gouden Strop, worden uitgereikt.

In Zutphen wordt al recht gesproken sinds 1190, het jaar waarin Graaf Otto I de stad stadsrechten verleende. Dat werd 800 jaar later, in 1990, uitgebreid herdacht, onder meer met de door H.C. ten Berge in opdracht van de gemeente Zutphen geschreven spannende novelle Een Italiaan in Zutphen. Behalve de Walburgiskerk en De Librije speelt de beroemde Italiaanse schrijver Andrea Pastis hierin een hoofdrol, in wie de lezer zonder moeite Umberto Eco zal herkennen. Deze schrijver was tien jaar eerder wereldberoemd geworden met zijn bestseller De naam van de roos, waarin een Benedictijner abdij het decor is van een bloedspannende middeleeuwse crimi. Ten Berge schrijft:

‘Niemand had verwacht dat de gevierde schrijver uit Piëmonte hier in levenden lijve zou verschijnen. Toch was een plaatselijke boekhandel erin geslaagd de gebrilde auteur, die even beroemd als geleerd bleek, naar het stadje aan de IJssel te lokken.’

In werkelijkheid is Eco nooit in Zutphen geweest. Maar via een omweg komt Zutphen toch op zijn pad. Want daar werd op 9 augustus 1910 aan de Coehoornsingel 58 misdaadschrijver Robert van Gulik geboren. Van Gulik werkte als diplomaat in het Verre Oosten. Gefascineerd door de historische figuur van Rechter Tie, die leefde tijdens de Tang-dynastie (630-700 na Chr.), schreef hij een reeks van zeventien detectives. Als magistraat was Tie niet alleen rechter, maar tegelijkertijd ook stadsbestuurder en hoofd van de politie. In deze positie loste hij als meester-detective op scherpzinnige wijze een aantal ingewikkelde moordzaken op. Robert van Gulik zette Rechter Tie neer als de Chinese evenknie van Sherlock Holmes of Maigret. De Rechter Tie-romans verschenen in achtendertig landen in negenentwintig verschillende talen en er zijn over de hele wereld miljoenen exemplaren van verkocht.

Wat hebben Van Gulik en Rechter Tie met Eco te maken? In 1984 wees Alfred Bos in NRC Handelsblad op een aantal overeenkomsten tussen De naam van de roos en Van Guliks Rechter Tie-roman Het spookklooster, uit 1963. De overeenkomsten in de plot waren zo frappant en zo legio, dat het haast geen toeval kon zijn. Had Eco Het spookklooster (oorspronkelijk in het Engels verschenen!) gelezen? Was er sprake – bewust dan wel onbewust – van plagiaat? Van Gulik overleed in 1967, Eco in 2016 – de zaak is nooit opgehelderd en zal wel altijd een cold case uit de misdaadliteratuur blijven.

Zutphen gedenkt Van Gulik met een laan in Leesten die naar hem vernoemd is. Wie meer wil weten over Van Gulik: de website rechtertie.nl houdt de talrijke fans gedetailleerd op de hoogte van alle wetenswaardigheden omtrent de schrijver en zijn oeuvre. De Rechter Tie-boeken zijn nog steeds verkrijgbaar, als E-book en als paperback.